LÀM TRẮNG DA BẰNG TẾ BÀO GỐC

Hình ảnh những cô người mẫu chân quê đen nhẻm, bỗng một ngày trắng nõn trắng nà tự tin tỏa sáng danh nổi như cồn đang là hình mẫu hớp hồn không chỉ các đồng nghiệp showbiz mà với mọi cô gái vốn sở hữu màu da kém trắng. Rất nhiều kỹ thuật được áp dụng, rất nhiều phương tiện được dùng đến với mong muốn có được làn da trẻ thơ  như các trang quảng cáo, giống làn da các người đẹp đang mời gọi hàng ngày trên .. mạng. Nào là tắm trắng với thảo dược, mật ong, sữa non và hoa quả … đến dưỡng da với Nano, nọc rắn và tinh trùng. Rồi các chất làm trắng bôi ngoài da và tiêm chích. Và bây giờ thì đến làm trắng da bằng tế bào gốc với chi phí hàng trăm triệu cho mỗi liệu trình. Mặc dù đắt tiền chưa hẳn là tốt và mới chưa hẳn là hay, nhưng cũng phải dành lời khen cho sự nhanh nhạy của các cơ sở làm đẹp trong việc cập nhật và ứng dụng các kỹ thuật mới, các sản phẩm mới phục vụ chị em.

Rõ ràng tế bào gốc là một lĩnh vực mới nhiều tiềm năng của y học và  tên gọi tế bào gốc cũng thật là thời sự và hấp dẫn với toàn xã hội. Mặc dù ở Việt Nam việc sử dụng tế bào gốc để chữa bệnh vẫn đang được Bộ Y tế quản lý chặt ở mức nghiên cứu và thử nghiệm nhưng việc quảng bá và sử dụng tế bào gốc để làm đẹp thì đang bùng nổ trên thị trường ngoài tầm kiểm soát của cơ quan quản lý. Hàng ngày hàng giờ các phương pháp làm đẹp bằng tế bào gốc và các chế phẩm tế bào gốc đang được quảng cáo rầm rộ trên các phương tiện truyền thông. Nhất là các sản phẩm tế bào gốc làm trắng da.

Có thể nói hầu hết các sản phẩm đang được rao là tế bào gốc trên thị trường nước ta đều là hàng trôi nổi nhập vào kiểu xách tay hoặc là lách qua đường thực phẩm chức năng. Nhưng lại được sử dụng bằng các kỹ thuật xâm lấn cơ thể như lăn kim, tiêm chích, thậm chí là tiêm tĩnh mạch… là những cách sử dụng như là thuốc điều trị ẩn chứa nhiều rủi ro nguy hại cho sức khỏe, kể cả mạng sống. Hãy xem qua một số sản phẩm như Tế bào gốc Placenta Diamond Gold PDG hay Tế bào gốc noãn thực vật ARCO plant Placenta, v.v…Nhìn vào thành phần như quảng cáo các chất nuôi dưỡng tế bào chẳng thấy đâu là tế bào gốc, mà chỉ là dung dịch chứa các vitamin, protein và khoáng chất. Một số sản phẩm khác có thêm các chất chiết xuất từ tế bào gốc có thể là từ tế bào thực vật hay tế bào gốc của người, có tác dụng kích thích sự hoạt động và tăng trưởng của tế bào gốc da và tế bào gốc tại vùng cơ thể được tiêm chích. Chưa thấy có sản phẩm tế bào gốc nào chứa tế bào gốc nguyên chất. Vì việc tách chiết, phân lập và bảo quản tế bào gốc là một quy trình không đơn giản và càng không thể bảo quản tế bào gốc trong một môi trường như những chai lọ mỹ phẩm thông thường. Nhưng theo quảng cáo thì chúng được hô lên như là tế bào gốc tinh khiết có quyền năng như những thần dược với đủ loại công dụng bổ dưỡng và trẻ hóa cho cơ thể và đặc biệt cho da. Nhưng nhìn kỹ vào thành phần ta vẫn thấy thường có Vitamin C và Glutathione là những chất từ lâu vẫn được các cơ sở thẩm mỹ tiêm chích để làm trắng da. Khi sử dụng các sản phẩm không rõ về xuất xứ, mập mờ về thành phần và  công dụng như vậy thì ngoài những công dụng chưa chắc chắn sẽ không tránh khỏi rất nhiều nguy cơ có hại khó lường. Ngay cả các trường hợp quảng cáo làm trắng da bằng tế bào gốc tự thân cũng chỉ là sự mập mờ gây ngộ nhận từ một kỹ thuật chiết tách huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) để điều trị bệnh và làm đẹp da. Việc sử dụng tế bào gốc mỡ trong thẩm mỹ cũng không phải là một trị liệu nhằm mục đích làm trắng da.

Muốn làm trắng da thì trước hết phải hiểu một cách khoa học rằng màu sắc của da là yếu tố di truyền theo đặc điểm của từng chủng tộc. Và màu da trắng ít, trắng nhiều  hay không trắng là do sự có  mặt nhiều, ít hay không có của sắc tố da melanin. Sự có mặt của melanin là để bảo vệ da khỏi tác hại của những bức xạ có hại trong ánh nắng trời mà chủ yếu là tia cực tím hay tia tử ngoại (UV). Tia cực tím là thủ phạm chính gây lão hóa da, xạm da, tăng sinh hắc tố melanin và có thể gây cá cu hắc tố (melanoma), thậm chí ung thư da. Rất may là Thượng đế đã tạo ra tầng ozone cản lại hầu hết bức xạ có hại của ánh mặt trời và tạo hóa đã sinh ra melanin để che chở có cơ thể khỏi bị các bức xạ mặt trời gây hại. Chính vì vậy mà người ở xứ lạnh xa mặt trời có màu da trắng và những cư dân ở xứ nóng gần đường xích đạo thường có da màu từ nâu đến đen như“củ súng”. Và đúng là thiếu gì thì thèm nấy. Người da trắng thì đua nhau đi tắm nắng còn người da màu như ở xứ ta thì nô nhau đi tắm trắng đổi đời. Tuy nhiên, đã gọi là yếu tố di truyền thì sự can thiệp thay đổi chỉ có tác dụng bên ngoài và tạm thời. Vì vậy thực chất của việc tắm trắng chỉ là loại bỏ lớp tế bào sừng của da để da có màu sáng hơn và nếu tiêm chích chất làm trắng da như Glutathione chỉ để ngăn cản sự tạo thành hắc tố melanin làm cho da bớt đen hoặc không đen trong thời gian tác dụng của thuốc (trung bình 6 tháng) chứ không thể nào thay đổi được làn da chủng tộc. Và màu trắng của da “không melanin” do dùng thuốc không phải là màu trắng tươi hồng hào của người trắng bẩm sinh mà luôn cần phải có sự trợ giúp của phấn son để có màu da tươi trẻ như …da photoshop. Cơ chế tác dụng của các sản phẩm tế bào gốc thì lại khác. Tế bào gốc và các chế phẩm của nó có tác dụng bổ sung tế bào gốc trưởng thành, kích hoạt những tế bào gốc dự trữ ở da, bổ sung các dưỡng chất để tế bào gốc da sinh sôi phát triển, đẩy nhanh tốc độ thay thế các tế bào già, tăng sinh các thành phần khác của da như collagen, sợi elastic,…làm cho da trẻ lại tuơi mới và khỏe mạnh. Như vậy các sản phẩm tế bào gốc chỉ có thể làm sáng da chứ không thể làm trắng da. Dù sao thì để có được màu da trắng “nhân tạo” như vậy với sự trợ giúp của tế bào gốc thì sự đánh đổi không chỉ là tốn tiền mà còn là phải gánh chịu những nguy cơ cho sức khỏe.

Nguy cơ trước hết là da không trắng như bạn kỳ vọng. Bởi vì như đã nói ở trên nếu sản phẩm bạn dùng là tế bào gốc hoặc chế phẩm của tế bào gốc thì da chỉ sáng lên tươi trẻ hơn chứ không thể làm da trắng như “trứng gà bóc” theo quảng cáo. Nếu nó làm da bạn trắng ra thì có nghĩa là trong đó nó có các chất chống lại melanin. Nghĩa là bạn đã bị quả lừa tế bào gốc. Nguy cơ thứ hai còn nguy hiểm hơn là có thể bị shock phản vệ do tiêm chích và nguy cơ càng cao khi tiêm đường tĩnh mạch. Shock có thể từ nhẹ đến nặng nhưng đã nặng thì nguy cơ tử vong là rất cao. Nguy cơ này xảy ra ngay cả khi tiêm vitamin C. Còn với những thứ không rõ thành phần và xuất xứ thì việc bị shock và nguy hiểm đến tính mạng chỉ là chuyện hên xui may rủi. Khi thuốc được sử dụng ở những cơ sở không đảm bảo an toàn vệ sinh lại không phải do những người có chuyên môn y tế thì sẽ dẫn đến nguy cơ thứ ba là nhiễm trùng. Mức độ  nguy hiểm của nhiễm trùng sẽ tăng lên theo cách sử dụng như lăn kim tại chỗ, tiêm chích tại chỗ hay tiêm truyền tĩnh mạch. Nguy cơ thứ tư là lây truyền bệnh do không tiệt trùng dụng cụ đúng cách và không thực hiện đúng các thao tác một cách chuyên nghiệp. Nguy cơ thứ năm là phản ứng dị ứng tại chỗ hay toàn thân khi sử dụng các chế phẩm tế bào gốc. Nếu thật sự chế phẩm tế bào gốc từ người hay động vật thì càng có nguy cơ cao về dị ứng. Mức độ nhẹ là ngứa, đỏ, nổi mụn rộp tại chỗ, nếu nặng thì có phản ứng toàn thân như là một shock phản vệ cần phải được xử lý điều trị kịp thời để tránh nghuy hiểm cho sức khỏe trước mắt và lâu dài.

Một sự thật dễ nhận biết cần cảnh báo cho những người muốn đi làm trắng da bằng tế bào gốc là hầu hết các dịch vụ này được thực hiện không phải ở các cơ sở y tế và thường không phải do các bác sĩ chuyên khoa thực hiện. Bời vì đơn giản là hầu hết các sản phẩm này và các kỹ thuật này chưa được Bộ Y tế cho phép sử dụng. Vì vậy nó thường được diễn ra ở các cơ sở làm đẹp thiếu những điều kiện vệ sinh y tế và không có những trang thiết bị cần thiết để xử trí khi gặp tai biến do tiêm chích. Trong những hoàn cảnh như vậy ai dám làm (kể cả người làm và thân chủ)  cũng thật là dũng cảm và... liều mạng. Ngoài việc chưa chắc đạt được hiệu quả trắng da như mong muốn thì nguy cơ gặp những rủi ro cho sức khỏe là “nhỡn tiền”. Thận trọng và sáng suốt luôn luôn là lời khuyên cần thiết cho các khách hàng - bệnh nhân khi đi làm trắng da bằng tế bào gốc hay bằng bất cứ sản phẩm nào.

Bác sĩ Cao Ngọc Bích

Phó Chủ tịch Hội Phẫu thuật Thẩm mỹ TPHCM

Trưởng Khoa Phẫu thuật Thẩm mỹ Bệnh viện An Sinh