Huyền thoại điện ảnh Martin Scorsese và dấu ấn sự nghiệp suốt 6 thập kỉ

Sở hữu sự nghiệp lâu dài và thành công, phong cách làm phim sáng tạo cũng như khả năng kể những câu chuyện phức tạp và hấp dẫn, Martin Scorsese được xếp vào hàng “cây đa cây đề” trong làng đạo diễn Hollywood.

Di sản hơn 6 thập niên

Trong hơn 60 năm chỉ đạo sau máy quay, Martin Scorsese là đạo diễn hơn 70 dự án trong đó có 27 phim điện ảnh và gần 20 phim tài liệu. Nhiều tác phẩm của ông được xếp vào hàng kinh điển của điện ảnh Mỹ, phải kể tới Mean Streets, Taxi Driver, Raging Bull hay Goodfellas. Phim của Scorsese nổi tiếng với chủ nghĩa hiện thực, tội phạm và bạo lực thường trực, với chân dung phức tạp của nhân vật. Phong cách làm phim tỉ mỉ và gai góc của Scorsese đã xếp ông vào hàng ngũ tinh hoa của điện ảnh.

Sinh năm 1942 tại thành phố New York, Martin Scorsese lớn lên trong một gia đình người Mỹ gốc Ý thuộc tầng lớp lao động ở khu Little Italy. Ông đã dành phần lớn tuổi trẻ tham dự các buổi chiếu phim và đăng ký vào Trường Nghệ thuật Tisch của Đại học New York để trau dồi kỹ năng làm phim. Scorsese bắt đầu sự nghiệp bằng các bộ phim ngắn, trước khi có đột phá với màn ra mắt của Mean Streets vào năm 1973.

Lấy bối cảnh ngay tại khu Little Italy, Mean Streets khắc họa nhiều chủ đề và kỹ thuật mà sau này sẽ xác định phong cách của Scorsese. Nó cũng đánh dấu màn khởi đầu cho mối hợp tác lâu dài, bền chặt giữa nhà làm phim và nam diễn viên Robert De Niro. Thật kỳ lạ khi ông và Robert De Niro từng sống trong khu Greenwich Village của Manhattan cách nhau vài dãy nhà, nhưng chưa bao giờ chính thức gặp nhau khi họ còn trẻ. Khi được giới thiệu tại một bữa tiệc năm 1972, cả hai nhận ra rằng họ đã gặp nhau nhiều lần nhưng chưa bao giờ nói chuyện.

Scorsese từng chia sẻ tầm nhìn sáng tạo chung của ông với De Niro rất sâu sắc và họ thường có thể hiểu nhau mà không cần trao đổi. Sự hợp tác của họ có thăng trầm, nhưng Scorsese nói rằng nếu có kịch bản nhắm cho De Niro, ông vẫn sẽ gửi gần như tất cả cho nam diễn viên để lấy ý kiến ngay cả khi De Niro cuối cùng quyết định không tham gia dự án.

Đóng góp của Martin Scorsese được thể hiện bằng những con số. Ông có tới 281 đề cử và 173 giải thưởng điện ảnh, 7/27 phim lọt top 250 phim điện ảnh vĩ đại nhất do IMDb bình chọn. Cũng trên IMDb, 16 phim của Scorsese được chấm trên 8.0. Tổng doanh thu toàn cầu các phim của ông vượt mốc 2 tỉ đô với thành công từ các tựa phim như Goodfellas (1990), Casino (1995), The Departed (2006), Shutter Island (2010) hay The Wolf of Wall Street (2013).

Ngoài vai trò đạo diễn, ông còn là người ủng hộ mạnh mẽ việc bảo tồn phim. Nỗ lực của Scorsese nhằm tạo ra nhận thức mạnh mẽ của công chúng về công việc lưu trữ phim, khôi phục các phim thất lạc hoặc có nguy cơ biến mất giúp ông trở thành Chủ tịch danh dự của Bảo tàng Điện ảnh Áo ở Vienna.

Dấu ấn của Martin Scorsese

Chịu ảnh hưởng của điện ảnh châu Âu, đặc biệt là Làn sóng mới của Pháp, Martin Scorsese là một trong những đạo diễn người Mỹ đầu tiên kết hợp các kỹ thuật như quay phim cầm tay, biên tập nhanh và kể chuyện phi tuyến tính vào phim của mình.

Phim của ông giúp mở ra một kỷ nguyên mới của điện ảnh Mỹ “New Hollywood Movement” -  một giai đoạn sẵn sàng thử nghiệm hơn về hình thức và nội dung. “Marty” truyền cảm hứng cho một thế hệ nhà làm phim mới, bao gồm Quentin Tarantino, Steven Soderbergh, Bong Joon-Ho hay Paul Thomas Anderson.

Martin Scorsese thuộc thế hệ đầu tiên của đạo diễn Mỹ làm những bộ phim vừa được giới phê bình đánh giá cao vừa thành công về mặt thương mại. Ông tiên phong trong việc đề cập đến những chủ đề phức tạp và đầy thách thức như bạo lực, tội phạm và cô đơn. Sự nghiệp của nhiều diễn viên hạng A, bao gồm Robert De Niro, Leonardo DiCaprio và Jodie Foster chính là nhờ bệ phóng từ các phim của Scorsese.

Thành công của Martin Scorsese nằm ở cách ông xây dựng nên những nhân vật điện ảnh để đời. Đó là những chân dung thường phức tạp, mơ hồ về mặt đạo đức và có nhiều thiếu sót. Raging Bull, Goodfellas và Casino, tất cả đều có nhân vật chính tham gia vào thế giới tội phạm ngầm. Tính hiện thực được tìm thấy trong hành trình của những người ngoài cuộc, chật vật tìm kiếm vị trí của mình trên thế giới.

Giống như chúng ta, các nhân vật trong thế giới của Scorsese không chỉ đơn giản là tốt hay xấu. Bị thúc đẩy bởi những động cơ trái ngược nhau, họ dễ dao động và mắc sai lầm. Trong phim Taxi Driver, Travis Bickle là một tài xế taxi cô đơn và kỳ quặc, đồng thời cũng là một kẻ nghĩa hiệp. Gã muốn công lý trên đường phố New York nhưng cũng sẵn sàng sử dụng bạo lực để đạt được mục tiêu của mình.

Scorsese từng nói ông bị mê hoặc bởi bạo lực và phim của ông thường khám phá bản chất nguyên thủy của con người. Ông cũng quan tâm đến giấc mơ Mỹ và mặt tối của chủ nghĩa tư bản. Hành trình theo đuổi thứ gọi là giấc mơ Mỹ đó, các nhân vật của Scorsese thường kết thúc trong sự tha hóa.

Guillermo del Toro từng chia sẻ: “Nếu Chúa đề nghị rút ngắn cuộc đời tôi để kéo dài cuộc đời của Scorsese - tôi sẽ chấp nhận. Người đàn ông này hiểu điện ảnh. Bảo vệ rạp chiếu phim. Hiện thân của điện ảnh. Ông ấy luôn đấu tranh vì tính nghệ thuật của điện ảnh và chống lại ngành công nghiệp của nó".

Trở lại với Vầng trăng máu

Dựa trên một chương tối trong lịch sử nước Mỹ, Vầng trăng máu xoay quanh “triều đại khủng bố” –  vụ sát hại các thành viên của bộ tộc bản địa Osage Nation ở Oklahoma vào cuối những năm 1910 và 1920. Osage Nation là một trong những bộ tộc giàu có nhất ở Hoa Kỳ vào đầu thế kỷ 20 nhờ việc phát hiện ra dầu mỏ trên đất của họ. Tuy nhiên sự thịnh vượng khiến họ trở thành mục tiêu của bạo lực và bóc lột.

Những vụ giết người trên đất của Osage Nation là một tội ác khủng khiếp. Chúng là lời nhắc nhở về một lịch sử dài phân biệt chủng tộc và ngược đãi mà người Mỹ bản địa đã phải đối mặt. Vầng trăng máu là bản cáo trạng mạnh mẽ về lòng tham và nạn tham nhũng. Tác phẩm là buổi trình diễn của Scorsese, và sự hiện diện của đạo diễn ở Hollywood đã làm rung chuyển mọi thứ. Đã bốn năm kể từ khi The Irishman được phát hành. 3 tiếng 26 phút của Vầng trăng máu sẽ nhắc nhở về tầm quan trọng của điện ảnh kinh điển và của cả trải nghiệm tại rạp chiếu.

Trong Vầng trăng máu, bên cạnh những cái nên nổi bật như Leonardo DiCaprio, sao gạo cội Robert De Niro, phim còn có sự tham gia của nhiều diễn viên tài năng như Jesse Plemons, Lily Gladstone, Tantoo Cardinal, John Lithgow, Brendan Fraser, Cara Jade Myers, JaNae Collins, Jillian Dion, William Belleau, Louis Cancelmi, Tatanka Means, Michael Abbot Jr., Pat Healy, Scott Shepard, Jason Isbell, Sturgill Simpson.

Phim dự kiến khởi chiếu vào 20/10/2023.