Đặc khu Lý Sơn (Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là nơi ghi dấu bao thế hệ tiền nhân giong buồm ra Hoàng Sa, khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc mà còn là điểm đến du lịch biển đảo độc đáo hấp dẫn của Việt Nam.
Trong bối cảnh du lịch Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, khẳng định vai trò là ngành kinh tế mũi nhọn, du lịch biển đảo tiếp tục giữ vị trí then chốt khi đóng góp khoảng 70% doanh thu toàn ngành.
Với hơn 3.200 km bờ biển và trên 3.000 hòn đảo lớn nhỏ, Việt Nam sở hữu tiềm năng hiếm có để phát triển du lịch biển đảo gắn với bảo tồn tài nguyên, văn hóa và chủ quyền quốc gia. Trong tổng thể đó, Đặc khu Lý Sơn (Quảng Ngãi) được ví như một “viên ngọc quý” của biển đông, hội tụ đầy đủ các giá trị tự nhiên, văn hóa, lịch sử và địa chính trị đặc biệt.
Bà Y Ngọc, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ngãi phát biểu tại Hội thảo.
Phát biểu tại Hội thảo, bà Y Ngọc, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ngãi khẳng định Hội thảo là sự kiện quan trọng, mang ý nghĩa chiến lược trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong giai đoạn tới. Quảng Ngãi là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, có vị trí địa lý chiến lược ở khu vực duyên hải miền Trung và Tây Nguyên. Trong đó, đảo Lý Sơn – “Vương quốc tỏi”, “Hòn ngọc giữa Biển Đông” – không chỉ là nơi ghi dấu bao thế hệ tiền nhân giong buồm ra Hoàng Sa, khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, mà còn là điểm đến du lịch biển đảo độc đáo của Việt Nam.
Với diện tích tự nhiên hơn 10 km², gồm Đảo Lớn và Đảo Bé, Lý Sơn sở hữu hệ thống núi lửa, miệng núi, bãi biển, hang động và các di sản địa chất có tuổi đời hàng triệu năm, tạo nên “bảo tàng thiên nhiên” sống động giữa đại dương. Bên cạnh đó là sự giao thoa của văn hóa Sa Huỳnh, Chăm Pa và văn hóa Việt, hình thành nên những giá trị nhân văn sâu sắc, giàu bản sắc.
Phát triển nhưng chưa tương xứng tiềm năng
Những năm qua, du lịch ở đảo Lý Sơn đã có những bước phát triển đáng ghi nhận. Lượng khách tăng đều qua các năm, nhiều dự án hạ tầng và dịch vụ được triển khai, thương hiệu “Du lịch đảo Lý Sơn” ngày càng được biết đến rộng rãi.
Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy tiềm năng và lợi thế của du lịch Lý Sơn vẫn chưa được khai thác tương xứng. Hạ tầng giao thông, cơ sở lưu trú, dịch vụ còn hạn chế; công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch chưa đồng bộ; sản phẩm du lịch chưa đa dạng, thiếu tính đặc thù; nguồn nhân lực du lịch còn yếu; công tác xúc tiến, quảng bá chưa đủ mạnh để thu hút các nhà đầu tư chiến lược.
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, bà Phạm Thị Trung, Giám đốc Sở Văn hóa thể thao và Du lịch Quảng Ngãi, thông tin trong hành trình phát triển du lịch biển đảo của Việt Nam, Lý Sơn đang nổi lên như một điểm đến đặc sắc, hội tụ đầy đủ các giá trị địa chất, sinh thái, văn hóa và lịch sử hiếm có.
Bà Phạm Thị Trung, Giám đốc Sở Văn hóa thể thao và Du lịch Quảng Ngãi phát biểu tại Hội thảo.
Trong bối cảnh xu hướng du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm và du lịch biển đảo ngày càng được ưa chuộng, Lý Sơn đang đứng trước cơ hội lớn để bứt phá. Song song, việc xây dựng đặc khu Lý Sơn trở thành Khu du lịch Quốc gia không chỉ là mục tiêu mà còn là yêu cầu cấp thiết nhằm tạo động lực phát triển bền vững, nâng tầm thương hiệu du lịch địa phương và đóng góp vào tăng trưởng ngành du lịch quốc gia.
Các chuyên gia đánh giá Lý Sơn là “bảo tàng địa chất” với hệ thống miệng núi lửa, vách trầm tích, dòng dung nham, các bãi đá và cấu trúc địa mạo độc đáo được hình thành qua nhiều đợt phun trào núi lửa. Cùng với đó, hệ sinh thái biển phong phú với rạn san hô nhiều chủng loại, thảm cỏ biển, các bãi biển hoang sơ và nước biển trong xanh tạo nên tiềm năng lớn cho du lịch sinh thái biển đảo.
Về văn hóa, lịch sử, Lý Sơn lưu giữ nhiều di sản quan trọng: Đình làng An Vĩnh, An Hải; hệ thống dinh, miếu thờ nữ thần, tín ngưỡng thờ cá Ông; cùng các lễ hội truyền thống đặc sắc như lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa, đua thuyền tứ linh, lễ hội đình làng, lễ ra quân đánh bắt hải sản… Ngoài ra, nghề trồng hành, tỏi, đặc biệt là tỏi Lý Sơn nổi tiếng cả trong và ngoài nước.
Tổng hòa các yếu tố địa chất, sinh thái, văn hóa, lịch sử ấy là nền tảng quan trọng để xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù, mang dấu ấn riêng cho đảo Lý Sơn trên bản đồ du lịch Việt Nam.
Để xây dựng Lý Sơn trở thành Khu du lịch Quốc gia, Quảng Ngãi đang tập trung vào ba định hướng: Bảo tồn tài nguyên gắn với phát triển bền vững, xây dựng cơ sở hạ tầng phải đi đôi với bảo tồn cảnh quan núi lửa và môi trường biển. Việc kiểm soát xây dựng, quy hoạch bãi tắm, khôi phục rạn san hô, quản lý hoạt động khai thác thủy, hải sản…cần được đặt trong tiêu chí phát triển du lịch xanh.
Nâng cấp sản phẩm, xây dựng thương hiệu dựa trên ba trụ cột cốt lõi: Địa chất, địa mạo núi lửa; văn hóa, lịch sử Hoàng Sa và văn hóa cư dân biển đảo; Sinh thái biển, nông nghiệp đặc thù.
Đi cùng với đó là việc tổ chức lễ hội thành sự kiện du lịch quốc gia; phát triển sản phẩm trải nghiệm như du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp, du lịch biển gắn với kinh tế biển. Thu hút các nhà đầu tư chiến lược, ưu tiên dự án theo quy hoạch; cải thiện môi trường đầu tư; phát triển các mô hình hợp tác công - tư. Đồng thời, việc thành lập Ban quản lý Khu du lịch Quốc gia Lý Sơn là hết sức cần thiết nhằm thống nhất quản lý và vận hành theo chuẩn quốc gia.
“Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần chiến lược bài bản, tầm nhìn dài hạn và sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng. Việc phát triển du lịch Lý Sơn không chỉ góp phần nâng cao vị thế du lịch tỉnh Quảng Ngãi mà còn đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của ngành du lịch Việt Nam trong bối cảnh mới”, bà Trung nói.
Ban tổ chức đã nhận được gần 40 tham luận của các nhà khoa học, nhà quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp, tập trung vào các nhóm nội dung: cơ sở lý luận; tiêu chí xây dựng hồ sơ Khu du lịch Quốc gia; đánh giá thực tiễn và đề xuất giải pháp phát triển. Đây là nguồn luận cứ khoa học và thực tiễn quan trọng để hoàn thiện đề án phát triển Lý Sơn trong thời gian tới.
Ông Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát biểu tại Hội thảo.
Phát biểu tại hội thảo, ông Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đánh giá cao tiềm năng, lợi thế của Lý Sơn, đồng thời chỉ ra những điểm nghẽn cần tháo gỡ. Theo ông, quy hoạch phải đi trước một bước, bảo đảm phát triển hài hòa giữa bảo tồn và khai thác, không đánh đổi tài nguyên, cảnh quan lấy tăng trưởng ngắn hạn. Quy hoạch cần xác định rõ các khu vực ưu tiên phát triển du lịch, vùng bảo tồn sinh thái, khu dân cư, cảng du lịch và các tuyến kết nối với đất liền.
Bộ khuyến khích Quảng Ngãi phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, mang bản sắc riêng của Lý Sơn, như: du lịch địa chất khám phá hệ thống núi lửa; du lịch tâm linh gắn với lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa, đua thuyền tứ linh; du lịch cộng đồng gắn với đời sống ngư dân, nghề trồng hành, tỏi; du lịch thể thao và nghỉ dưỡng biển cao cấp. Mỗi sản phẩm cần có câu chuyện riêng, góp phần khắc họa hình ảnh “Lý Sơn – Hòn ngọc của Biển Đông”.
Hiến kế để Lý Sơn trở thành trung tâm du lịch quốc gia
Tiến sĩ Hà Văn Siêu – Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cho rằng Lý Sơn còn thiếu các dịch vụ lưu trú cao cấp đạt chuẩn 4-5 sao, thiếu kết nối hạ tầng quốc gia, đặc biệt là cảng biển phục vụ tàu du lịch chất lượng cao. Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải có đề án quy hoạch du lịch cụ thể, xác định rõ phân khúc thị trường khách ổn định, bền vững và xây dựng thông điệp rõ ràng nếu muốn Lý Sơn trở thành trung tâm du lịch quốc gia.
Tiến sĩ Hà Văn Siêu, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam phát biểu tại Hội thảo.
Trong khi đó, Phó giáo sư, tiến sĩ Phạm Trung Lương, Phó Chủ tịch Liên chi hội Đào tạo du lịch Việt Nam, chỉ ra những hạn chế như: chưa quy hoạch khu du lịch theo đúng quy định; thiếu sản phẩm du lịch đặc thù; chưa quản lý theo sức chứa, đặc biệt là nguồn nước; hệ thống thu gom, xử lý chất thải còn bất cập; chất lượng nguồn nhân lực hạn chế. Theo ông, phát triển bền vững Lý Sơn đòi hỏi đổi mới tư duy trong quy hoạch, quản lý điểm đến, phát triển sản phẩm và tăng cường sự tham gia của cộng đồng.
Còn Phó giáo sư, tiến sĩ Phạm Văn Tấn nhấn mạnh vai trò của du lịch xanh trong việc bảo vệ vẻ đẹp thiên nhiên của “Vương quốc tỏi” và tạo nền tảng cho phát triển kinh tế lâu dài. Ông đề xuất xây dựng khung chính sách, tiêu chí du lịch xanh phù hợp với thực tiễn địa phương, thúc đẩy chuyển đổi xanh, nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng cường liên kết vùng, hợp tác công – tư.
Để hiện thực hóa mục tiêu đưa Lý Sơn trở thành Khu du lịch Quốc gia, lãnh đạo Quảng Ngãi xác định nhiều định hướng trọng tâm: Hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển du lịch đảo Lý Sơn đồng bộ, hiện đại; đầu tư hạ tầng then chốt như cảng biển, giao thông, điện, nước, viễn thông, xử lý môi trường; xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng; phát triển nguồn nhân lực chuyên nghiệp; đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, quảng bá và xây dựng thương hiệu “Lý Sơn – Biển đảo thiêng liêng”.
Tỉnh cũng cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ chế, chính sách, hạ tầng và thủ tục hành chính để thu hút các nhà đầu tư chiến lược, doanh nghiệp uy tín đến nghiên cứu, hợp tác đầu tư các i dự án tại Lý Sơn.
Hội thảo “Giải pháp xây dựng, phát triển Khu du lịch đảo Lý Sơn trở thành Khu du lịch Quốc gia” không chỉ là diễn đàn khoa học mà còn là nơi hội tụ trí tuệ, tâm huyết và trách nhiệm vì một mục tiêu chung: đưa Lý Sơn trở thành điểm đến hấp dẫn tầm quốc gia và quốc tế.
Với tinh thần “Đoàn kết – Sáng tạo – Hợp tác – Phát triển”, cùng tầm nhìn chiến lược và sự chung tay của Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng, Lý Sơn hoàn toàn có cơ sở để bứt phá, trở thành Khu du lịch Quốc gia tiêu biểu của miền Trung và cả nước, góp phần khẳng định vị thế du lịch Quảng Ngãi và quảng bá hình ảnh Việt Nam hòa bình, thân thiện, giàu bản sắc ra thế giới.
