TP.HCM: Đổi mới HTX nông nghiệp theo chuỗi giá trị và công nghệ cao

TP.HCM đang không ngừng nỗ lực xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại và bền vững. Trong bối cảnh đó, Đề án Phát triển Hợp tác xã Nông nghiệp giai đoạn 2021-2025 là một bước đi quan trọng. Đề án này nhằm tăng cường vai trò của Hợp tác xã (HTX) trong sự phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Một trong những nội dung chính của Đề án là đánh giá và xếp loại HTX nông nghiệp hàng năm theo Thông tư số 09/2017/TT-BNNPTNT. Mục đích là khuyến khích HTX nâng cao chất lượng hoạt động. Bên cạnh đó, Đề án cũng hướng đến việc cải thiện tình hình của các HTX đang hoạt động trung bình, yếu hoặc chưa hoạt động đủ 12 tháng.

Mô hình dưa lưới trồng trong nhà màng tại Khu nông nghiệp công nghệ cao TP Hồ Chí Minh.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng của các HTX có hiệu quả, duy trì xếp loại hoạt động tốt hoặc khá. Mỗi năm, từ 3 đến 5 HTX hoạt động trung bình hoặc yếu được củng cố và nâng cấp để hoạt động tốt hơn.

Ngoài ra, Đề án cũng khuyến khích việc thành lập mới HTX dựa trên sự tham gia của doanh nghiệp, chủ trang trại, hội viên và nông dân trực tiếp sản xuất nông nghiệp. - Tính đến tháng 5/2023, trên địa bàn thành phố có Số lượng hợp tác xã đang hoạt động là 110 hợp tác xã, đạt 92% kế hoạch năm 2022; trong đó số lượng hợp tác xã thành lập mới 16 hợp tác xã. Trong đó đang chú ý nhất là HTX Nông nghiệp ACOOCHI, HTX Sản Xuất - Thương Mại Tâm An Củ Chi, HTX Nông Nghiệp Công Nghệ Cao Hữu Cơ Tam Tân.

Mục tiêu đến năm 2030 là TP.HCM sẽ có 410 tổ hợp tác (THT) nông nghiệp, 130 HTX nông nghiệp đang hoạt động và 3 liên hiệp HTX nông nghiệp. Các HTX mới sẽ được hỗ trợ cơ sở vật chất ban đầu và xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh hiệu quả.

Để đạt được sự phát triển bền vững, HTX nông nghiệp tại TP.HCM cần tận dụng và áp dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp. Trong khuôn khổ Đề án, ưu tiên sẽ được đưa cho việc ứng dụng công nghệ thông tin (ICT), công nghệ sinh học, tự động hóa và bán tự động hóa, cũng như công nghệ sản xuất vật tư nông nghiệp.

Phòng nuôi cấy mô hoa lan, Khu Nông nghiệp công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh.

Kế hoạch này yêu cầu ít nhất 80% các mô hình phát triển kinh tế nông nghiệp và nông thôn phải có sự liên kết đa ngành, liên kết theo chuỗi giá trị và hợp tác công tư.

Sở NN&PTNT TP.HCM đã cam kết tiếp tục tập trung vào phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và nông nghiệp sạch, chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, nghiên cứu và ứng dụng cộng nghệ sinh học để sản xuất giống cây và giống con chất lượng và năng suất cao.

Hiện nay, TP.HCM có tổng cộng 113.634 ha đất nông nghiệp, chiếm 54,23% tổng diện tích đất tự nhiên. Trong đó, diện tích ứng dụng công nghệ cao đã đạt hơn 400 ha. Thành phố cũng đã thành lập Khu nông nghiệp công nghệ cao, Trung tâm Công nghệ sinh học, Trại trình diễn và thực nghiệm chăn nuôi bò sữa công nghệ cao.

Nông nghiệp công nghệ cao hiện chiếm khoảng 48% giá trị sản xuất nông nghiệp của TP.HCM. Điều này đồng nghĩa với việc HTX sẽ nâng cao hiệu suất sản xuất, tăng cường khả năng cạnh tranh và thích ứng với yêu cầu của thị trường. Đồng thời, HTX nông nghiệp tại TP.HCM cũng hướng đến xây dựng các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị với các sản phẩm chủ lực của nông nghiệp địa phương như rau, hoa kiểng, heo, bò sữa, tôm nước lợ, cá cảnh. Hiện tại, TP.HCM đã phấn đấu xây dựng từ 6 đến 10 mô hình liên kết hàng năm với doanh nghiệp và siêu thị.

Với mục tiêu đến năm 2025, tất cả các HTX hoạt động trên địa bàn Thành phố sẽ tuân thủ đúng quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012 và ít nhất 50% HTX hoạt động theo mô hình liên kết sản xuất gắn với chuỗi giá trị và tiêu thụ nông sản chủ lực, đảm bảo sự bền vững của ngành nông nghiệp. 

Đồng thời, để thúc đẩy sự phát triển nông thôn mới, HTX nông nghiệp tiên tiến và hiện đại sẽ được xây dựng và nhân rộng tại 5 huyện nằm trong khu vực xây dựng nông thôn mới gồm Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè và Cần Giờ. Cuối cùng, để khuyến khích hộ nông dân tham gia sản xuất và kinh doanh trong HTX, TP.HCM cũng đã có Kế hoạch khuyến khích hộ nông dân tham gia sản xuất, kinh doanh trong hợp tác xã trên địa bàn, được áp dụng đến hết năm 2023.

Tuy nhiên, Đề án còn có những khó khăn nhất định cần giải quyết, một số HTX còn hạn chế vốn đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh hiện đang là rào cản lớn đối với sự phát triển của các HTX do nguồn lực hỗ trợ cho sự phát triển HTX còn hạn chế, chưa đáp ứng đủ so với nhu cầu thiết thực.

Việc tiếp cận từ các tổ chức tín dụng đa phần là phải thế chấp trong khi HTX không có tài sản thế chấp nhất là đất đai, nhà xưởng sản xuất, đa phần do các thành viên đóng góp, giá trị tài sản lại không cao, không thể mang ra thế chấp tín dụng, chưa xây dựng được phương án kinh doanh hiệu quả và khả thi.

Đề án Phát triển Hợp tác xã Nông nghiệp giai đoạn 2021-2025 là một Đề án có ý nghĩa và thiết thực cho ngành nông nghiệp TP.HCM. Đề án nhằm tăng cường vai trò của HTX trong sự phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới. Để Đề án thành công, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội và các HTX. Cũng như sự tham gia tích cực của các hội viên và người dân trong việc sản xuất và kinh doanh theo chuỗi giá trị và công nghệ cao.