Từ lâu, đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) không chỉ có bề dày lịch sử, văn hóa với “cái nôi” của Đội hùng binh Hoàng Sa mà còn nổi danh với bao lớp người bền chí, ấp ủ khát vọng không ngừng đa dạng hóa, nâng tầm giá trị cho sản phẩm tỏi Lý Sơn.
Hành trình trở về của người con đất đảo
Phạm Văn Công – chàng trai sinh ra, lớn lên ở “Vương quốc tỏi” Lý Sơn. Tốt nghiệp THPT, anh rời quê vào TP.HCM học ngành Công nghệ thông tin. Sau khi ra trường, anh làm việc ổn định ở một Công ty CNTT tại TP.HCM. Giữa bộn bề phố thị, tình yêu với cây tỏi Lý Sơn thôi thúc và anh quyết định quay về quê hương với nỗi niềm trăn trở làm sao để phát triển thương hiệu nông sản nơi quê nhà.
Anh Phan Văn Công, Giám đốc Công ty Cổ phần DORI.
Năm 2016, anh quyết định trở về quê hương Lý Sơn và sau đó thành lập Công ty Cổ phần DORI. Đây là một trong những doanh nghiệp trẻ đầu tiên sản xuất – chế biến tỏi theo hướng công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm.
Theo anh Công, đó không phải bước đi dễ dàng. Công và DORI phải đối mặt với muôn vàn thử thách: Tỏi đen còn quá mới, chưa ai tin có thể làm từ tỏi đảo. Nhiều lần thất bại vì nhiệt – ẩm – thời gian lên men không chuẩn.
DORI quyết tâm không dùng hóa chất, không khai thác đất – cát mới, nên từng bị xem là “khác người”. Thế nhưng chính những năm tháng thử thách ấy đã tạo nên tư duy “làm thật – làm chuẩn – làm bền vững” của DORI – nền móng cho một hành trình xây dựng giá trị lâu dài cho tỏi Lý Sơn.
Tỏi Lý Sơn – giá trị của cả vùng đất
Theo anh Công, củ tỏi Lý Sơn nhỏ bé nhưng chất chứa cả lịch sử sinh tồn của người dân đảo – những con người “gieo mầm trên đất đá”, vun cát biển thành phù sa, tạo nên mùa màng từ những gì thiên nhiên để lại.
Công nhân Công ty Cổ phần DORI đóng gói tỏi đen Lý Sơn.
Với họ, tỏi không chỉ là nông sản. Loại nông sản này là ký ức làng quê, là nhịp thở mằn mặn của biển, là biểu tượng của sự bền bỉ. Xuất phát từ tình yêu quê hương,
Sau nhiều năm trăn trở, DORI thực hiện đề tài khoa học cấp tỉnh, nghiên cứu toàn diện đặc tính của tỏi Lý Sơn. Họ xây dựng quy trình lên men phù hợp nhất để biến tỏi trắng thành tỏi đen mềm dẻo, ngọt thanh, giữ nguyên dưỡng chất và hương vị đặc trưng.
Đó không chỉ là công nghệ. Đó là hành trình lắng nghe một loại nông sản và kể lại câu chuyện của nó bằng ngôn ngữ của khoa học. Khi từng mẻ tỏi trắng chuyển thành tỏi đen, ấy là khoảnh khắc giá trị bản địa được nâng lên bằng trí tuệ con người. Nhờ chế biến sâu, tỏi Lý Sơn không còn là nông sản thô theo mùa, mà trở thành sản phẩm có giá trị cao, tồn trữ lâu, vươn xa trên thị trường.
Liên kết vùng trồng – giữ giá trị thật cho tỏi Lý Sơn
DORI đi đến từng thửa ruộng, làm việc cùng từng hộ dân, kiên trì xây dựng vùng nguyên liệu chuẩn 100% tỏi Lý Sơn. Doanh nghiệp cùng địa phương xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc để tỏi Lý Sơn không còn bị đánh tráo.
Thành quả cho những nỗ lực bền bỉ ấy là loạt chứng nhận quan trọng: Sản phẩm chuỗi an toàn, Giải thưởng Sao Thần Nông, Nông nghiệp tiêu biểu, OCOP 4 sao cho Tỏi Đen Lý Sơn DORI và Tỏi Lý Sơn DORI.
Doanh nghiệp trẻ này đang hướng đến hệ sinh thái hoàn chỉnh: Công nghệ song hành cùng truyền thống, sản xuất gắn với du lịch trải nghiệm, người nông dân được bảo vệ, sản phẩm địa phương được nâng tầm.
Anh Công tham gia trưng bày, giới thiệu sản phẩm tỏi Lý Sơn với đại biểu, khách hàng tại các Hội chợ trong nước.
Chàng trai trẻ lạc quan trong tương lai gần, tỏi đen Lý Sơn có mặt trên những gian hàng quốc tế – như một lời chào từ đảo núi lửa nơi đây đến với bạn bè quốc tế.
Trong văn hóa Việt, Tết là thời điểm nhiều gia đình trao nhau những điều bình an. Và tỏi đen – kết tinh của đất, biển, nắng gió trở thành món quà giản dị nhưng sâu sắc: lời chúc sức khỏe, mong ước an yên, tấm lòng gửi gắm từ đảo xa.
Trong mỗi hộp quà tỏi đen DORI là bóng dáng của người nông dân, của mảnh đất đảo nhiều bão tố, của khoa học, và của một khát vọng không ngừng vươn lên – Khát Vọng Lý Sơn.
Nếu doanh nghiệp DORI là câu chuyện của người con đất đảo trở về, thì OLVIS lại là hành trình của chàng trai trẻ đến từ Thái Nguyên vì tình yêu biển đảo mà quyết định gắn bó tuổi thanh xuân đời mình, khởi nghiệp trên quê hương Lý Sơn.
Anh Ngô Hoài Phương, Giám đốc Công ty TNHH OLVIS bên các sản phẩm tỏi Lý Sơn đạt chuẩn OCOP 3 sao.
Doanh nghiệp của Phương trưng bày, giới thiệu sản phẩm tỏi Lý Sơn tại Hội chợ thương mại quốc tế Việt Nam năm 2022.
Mười năm trước, chuyến du lịch đến đảo đã thay đổi cuộc đời anh Ngô Hoài Phương – chàng trai Thái Nguyên. Say mê “vương quốc tỏi”, anh quyết định gắn bó với đảo, khởi nghiệp từ vài chục triệu bán trà sữa, bánh tráng trộn bên cầu cảng.
Qua nhiều năm tích lũy, thoạt đầu, chàng trai trẻ lập Công ty Volcano(núi lửa), đến năm 2023 anh lập Công ty TNHH OLVIS – thương hiệu mang ý nghĩa “những đặc sản chỉ Lý Sơn mới có”.
Tỏi đen OLVIS – Hài hòa giữa truyền thống và sáng tạo
OLVIS chọn 100% tỏi Lý Sơn chắc mẩy, vỏ trắng ngà; đưa vào quy trình lên men hoàn toàn tự nhiên, không hóa chất. Sau gần một tháng, tỏi trắng hóa thành tỏi đen mềm dẻo, ngọt hậu, thơm dịu, giữ trọn tinh túy của đất biển.
Cơ sở chế biến tỏi Lý Sơn của anh Phương.
Với Phương, tỏi đen OLVIS không phải sản phẩm xa xỉ, mà là “một cách tiếp nối hành trình tỏi Lý Sơn” – một lời tri ân vùng đất đã cưu mang anh.
Từng hũ tỏi được đóng gói bằng tay, từng lát tỏi là cả mùa mưa nắng chờ đợi, cả đêm không ngủ canh từng mẻ lên men.
Anh muốn khi ai đó mở nắp hũ tỏi đen, quý khách hàng có thể cảm nhận gió biển, vị dẻo thơm của cát, nắng trên quê hương Hải đội Hoàng Sa.
Đến nay, OLVIS đã có 5 sản phẩm đạt OCOP 3 sao, trở thành một trong những doanh nghiệp trẻ tiêu biểu của đảo.
Phiên chợ tỏi độc đáo ở Đặc khu Lý Sơn.
Từ DORI đến OLVIS, từ những người con Lý Sơn đến những người vì yêu mà ở lại – tỏi đen Lý Sơn hôm nay không chỉ là một sản phẩm OCOP. Nó là cả một hệ sinh thái giá trị: Khoa học, bền chí và khát vọng vươn ra biển lớn
Khát vọng ấy không ồn ào, mà bền bỉ như dòng nham thạch từng nuôi dưỡng đảo suốt triệu năm – cháy lên trong lòng những con người bám biển, bám đất, bám nghề.
Và chính họ – bằng sự kiên trì và tử tế – đang viết tiếp hành trình đưa tỏi Lý Sơn từ đặc sản ở Đặc khu Quảng Ngãi trở thành niềm tự hào của Việt Nam.
