Sau gần một năm đưa Nghị quyết vào cuộc sống, TP.HCM trước và sau sáp nhập, hợp nhất với Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu ghi nhận kết quả khả quan. Tuy nhiên, thách thức vẫn còn ở phía trước. Lấy Nghị quyết 57 làm kim chỉ nam, mở ra cơ hội, kiến tạo bệ phóng, siêu đô thị TP.HCM kỳ vọng sẽ hiện thực hóa khát vọng vươn mình, trở thành trung tâm tri thức, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á.

Ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết có ý nghĩa chiến lược, lâu dài và đột phá, đặt nền móng cho sự phát triển bền vững đất nước dựa trên đảm bảo các trụ cột khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phát triển hài hòa, thống nhất và bổ trợ lẫn nhau, bởi lẽ đó là xu thế tất yếu, nhân tố quyết định thành công phát triển của nhiều quốc gia trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Nghị quyết 57 ra đời được đánh giá là “Nghị quyết giải phóng tư duy khoa học”, “Nghị quyết để thực hiện các Nghị quyết”, “Nghị quyết của hành động”, thể hiện quyết tâm lớn của Đảng và Nhà nước.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc coi khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá quan trọng hàng đầu, động lực chính để đổi mới mô hình tăng trưởng, hiện thực hóa hai mục tiêu 100 năm: Đến năm 2030, trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Nghị quyết 57 đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á, nhóm 50 nước đứng đầu thế giới về năng lực cạnh tranh số và chỉ số phát triển Chính phủ điện tử; nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo. Quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 30% GDP. Tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến đạt trên 80%; giao dịch không dùng tiền mặt đạt 80%. Tỷ lệ doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt trên 40% tổng số doanh nghiệp. Việt Nam thuộc nhóm các nước dẫn đầu về an toàn, an ninh không gian mạng, an ninh dữ liệu và bảo vệ dữ liệu.

Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam có quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 50% GDP, là một trong các trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực và thế giới, thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Sau gần một năm ban hành, Nghị quyết 57 đã được triển khai quyết liệt và toàn diện trên cả nước với sự chỉ đạo sát sao, liên tục của Ban Chỉ đạo Trung ương. Hội nghị quán triệt Nghị quyết 57 trên toàn quốc được tổ chức. Đưa Nghị quyết 57 vào cuộc sống trở thành nhiệm vụ cấp bách, hệ trọng của toàn hệ thống chính trị, tất cả các bộ, ngành, và các địa phương.

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 03/NQ-CP, ngày 9/1/2025 về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57, sau đó là Nghị quyết 71/NQ-CP, ngày 1/4/2025 sửa đổi, bổ sung cập nhật Chương trình hành động kể trên.

Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 193/2025/QH15, ngày 19/2/2025 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Bộ Khoa học và Công nghệ giữ trọng trách đầu mối điều phối, tham mưu thực hiện Nghị quyết 57. Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, Nghị quyết 57 với nhiều quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp có tính cách mạng, giống như “Khoán 10” nông nghiệp cách đây 40 năm, nhưng lần này, là giải phóng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Nghị quyết 57 nhấn mạnh yêu cầu phát huy mạnh mẽ vai trò chủ thể của doanh nghiệp, doanh nhân, đội ngũ trí thức và toàn dân trong công cuộc phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia sâu rộng, toàn diện trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội: Người dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực chính; nhà khoa học là nhân tố then chốt; Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Nghị quyết 57 đòi hỏi hành động với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt, đồng bộ và nhất quán, không để tư duy cũ, lối làm việc hình thức, thụ động cản trở tiến trình phát triển.

Thời gian qua, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã khẳng định vai trò động lực quan trọng cho sự phát triển của TP.HCM. Đầu tư cho khoa học - công nghệ tăng dần qua các năm. Giai đoạn 2020-2025, tổng đầu tư từ ngân sách và xã hội cho khoa học - công nghệ ước đạt 1% GRDP, tương đương 76.049 tỷ đồng. TFP (tốc độ tăng năng suất các nhân tố tổng hợp) đạt trên 50%, dự báo sẽ tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong tăng trưởng 5 năm tới.

Trên nền tảng đó, Thành phố mang tên Bác đã nhanh chóng bắt tay triển khai thực hiện Nghị quyết 57, ngay khi Bộ Chính trị ban hành “chìa khóa vàng”. Với vị thế đô thị đặc biệt, “vì cả nước, cùng cả nước”, vì hạnh phúc của nhân dân, TP.HCM nhận thức rõ rằng, như Tổng Bí thư nhận định, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số giờ đây không còn là sự lựa chọn, mà là con đường sống còn để cất cánh trong kỷ nguyên mới.

Từ ngày 1/7/2025, trong bối cảnh sắp xếp lại giang sơn, trong công cuộc cách mạng bộ máy tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả, TP.HCM hợp nhất Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, vận hành chính quyền địa phương hai cấp. TP.HCM mới sau sáp nhập ba cực tăng trưởng có quy mô diện tích hơn 6.700 km2, dân số hơn 14 triệu người, trở thành vùng lõi của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam với động lực mới, dư địa mới cho phát triển. Siêu đô thị sau hợp nhất có quy mô kinh tế chiếm gần 1/4 GDP, đóng góp 30% ngân sách quốc gia.

Tầm nhìn mới cho TP.HCM mới trong kỷ nguyên vươn mình là trở thành “siêu đô thị quốc tế” - một đô thị thông minh, xanh, sáng tạo, tiêu biểu không chỉ về sức mạnh kinh tế mà cả sự phong phú về văn hóa, nghệ thuật, thể thao, giải trí và phong cách sống hiện đại, năng động.

Làm việc với 3 địa phương trong bối cảnh sáp nhập, hợp nhất Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị TP.HCM mới tiên phong thực hiện “bộ tứ trụ cột”, trong đó có Nghị quyết 57; tiên phong thực hiện việc xây dựng phát triển nền kinh tế số, chính quyền số, xã hội số và công dân số.

Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân TP.HCM từ nhận thức đến hành động, đã có nhiều nỗ lực trong thực hiện Nghị quyết 57, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, với kỳ vọng Thành phố không chỉ là địa phương tiên phong về quy mô kinh tế mà còn về năng suất, công nghệ và năng lực đổi mới sáng tạo, đóng vai trò lan tỏa trong chiến lược phát triển vùng và cả nước.

Sau gần một năm triển khai Nghị quyết 57, theo Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM Lâm Đình Thắng, Thành phố đã triển khai thực hiện Nghị quyết với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, đạt được những kết quả bước đầu quan trọng. TP.HCM đã tập trung rà soát, hoàn thiện thể chế, chính sách để tạo môi trường thuận lợi cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, xem đây là lợi thế cạnh tranh.

Kiên định định hướng phát triển bền vững, đặt con người ở vị trí trung tâm của quá trình kiến tạo, lan tỏa và dẫn dắt sự phát triển, tỏ rõ quyết tâm đầu tư “hạ tầng mềm”, nguồn nhân lực phục vụ cho đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, TP.HCM nỗ lực xây dựng các cơ chế, chính sách nhằm tạo môi trường thông thoáng để thu hút nhân tài, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, tích cực tham gia hợp tác quốc tế, tạo ra nhiều sản phẩm có chất lượng cao, có sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và thế giới.

Thành phố cũng đang tích cực triển khai chương trình “Bình dân học vụ số”, tập trung vào các đối tượng như tiểu thương, người lao động, người lớn tuổi... để trang bị kỹ năng số cơ bản, không chỉ có khả năng thích ứng mà còn có thể tạo cơ hội sinh kế mới trong môi trường số. Chương trình không chỉ nâng cao chất lượng sống cho người dân, mà còn là bước đi nền tảng để xây dựng TP.HCM trở thành đô thị thông minh. Một hệ sinh thái số vững mạnh với các công dân số tự tin sẽ góp phần tạo ra môi trường thuận lợi, an toàn và hiện đại hơn cho các hoạt động kinh tế, xã hội.

“Phong trào “Bình dân học vụ số” là lời hiệu triệu cho cuộc cách mạng mới về tri thức và kỹ năng trong kỷ nguyên số, một nhiệm vụ mang tầm vóc lịch sử và sứ mệnh thời đại”, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Trần Thị Diệu Thúy khẳng định tại lễ phát động phong trào.

Vận hành hiệu quả chính quyền số, TP.HCM đã đưa vào vận hành các nền tảng số dùng chung thống nhất, cung cấp 1.996 dịch vụ công trực tuyến, với 1.778 dịch vụ đạt mức toàn trình. Phê duyệt gần 1.800 quy trình nội bộ giải quyết thủ tục hành chính, trong đó hơn 1.700 quy trình tái cấu trúc theo hướng tinh gọn. Cắt giảm gần 300 thủ tục hành chính, tiết kiệm hơn 1.900 ngày làm việc cho doanh nghiệp.

TP.HCM mới đã kết nối hạ tầng số cho toàn bộ 168 phường, xã và đặc khu sau sáp nhập, hợp nhất; hoàn tất triển khai các hệ thống thông tin, nền tảng số dùng chung, đảm bảo vận hành chính thức các nền tảng số cho chính quyền hai cấp từ 1/7/025.

Cổng thông tin tiếp nhận và giải đáp thông tin cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp TP.HCM - gọi tắt là Cổng 1022 - cũng đã được sử dụng thống nhất trên địa bàn TP.HCM sau sắp xếp đơn vị hành chính. Quản lý nhà nước chuyển mạnh từ mô hình dựa trên báo cáo sang điều hành dựa trên dữ liệu thời gian thực.

Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, từng bước phát triển theo chiều sâu dựa trên nền tảng ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Thành phố được giao trọng trách dẫn dắt quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế tri thức, kinh tế số, kinh tế xanh và tuần hoàn, gắn với yêu cầu phát triển nhanh, bền vững và hội nhập sâu rộng.

Trên bản đồ quốc tế, TP.HCM đứng vào Top 5 hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo khu vực Đông Nam Á. Lĩnh vực Fintech tốc độ tăng trưởng cao, vào Top 30 toàn cầu về Blockchain. Đó là kết quả của việc đầu tư mạnh mẽ cho hạ tầng số như 5G, hiện phủ sóng 67% dân số, đồng thời xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo với 18 trung tâm, 55 cơ sở ươm tạo và 10 không gian đổi mới sáng tạo, tạo niềm tin cho các tập đoàn công nghệ lớn mở trung tâm R&D tại Thành phố.

Kinh tế số hiện đóng góp tới 22% vào GRDP năm 2024 và dự kiến sẽ tăng lên 25% vào năm 2025. Kết quả này là nền tảng để TP.HCM tự tin đặt mục tiêu tham vọng hơn, đưa kinh tế số chiếm 30%-40% GRDP vào năm 2030.

Hệ sinh thái khởi nghiệp của Thành phố ngày càng sôi động, với hơn 2.000 startup, hàng chục không gian sáng tạo, vườn ươm, quỹ đầu tư mạo hiểm và tư nhân hoạt động tích cực. Thời gian qua, Thành phố cũng đã tổ chức hàng trăm sự kiện kết nối, huấn luyện, hỗ trợ hàng ngàn doanh nghiệp và cá nhân tham gia vào mạng lưới đổi mới sáng tạo toàn diện và hiệu quả.

TP.HCM hiện có hơn 140 doanh nghiệp khoa học - công nghệ, đứng thứ 2 cả nước. Tỷ lệ doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt 37,8%. Tinh thần đổi mới sáng tạo lan tỏa rộng khắp trong khu vực tư nhân.

Các hạ tầng khoa học - công nghệ trọng yếu như Khu Công nghệ cao TP.HCM, Khu phần mềm Quang Trung, Khu nông nghiệp công nghệ cao, các trung tâm nghiên cứu, vườn ươm công nghệ, phòng thí nghiệm trọng điểm… đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái khoa học - công nghệ của thành phố. Tháng 8/2025, TP.HCM khánh thành Tòa nhà Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo (SiHub) với tổng diện tích gần 17.000m², vận hành theo mô hình hợp tác công - tư (PPP).

Hàng năm, Thành phố có hơn 40.000 đơn đăng ký sở hữu trí tuệ, trong đó, hơn 2.000 bằng độc quyền được cấp. Bước đầu thu hút hồ sơ tham gia hình thành Trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế (lĩnh vực vi mạch, vật liệu mới) với kinh phí dự kiến 200 tỷ đồng; xét duyệt hỗ trợ 152 dự án đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo với tổng kinh phí 10,3 tỷ đồng; cấp phép thử nghiệm bay không người lái (4/2025).

Từ các chương trình nghiên cứu, ứng dụng như đô thị thông minh, công nghiệp mũi nhọn, nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ vật liệu mới, công nghệ thông tin - truyền thông, y tế và môi trường, bước đầu đã “trình làng” nhiều sản phẩm hữu ích.