TP.HCM, với vai trò là trung tâm kinh tế và du lịch lớn nhất Việt Nam, đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái khởi nghiệp du lịch. Theo báo cáo từ StartupBlink năm 2024, thành phố xếp hạng 111 toàn cầu và top 5 Đông Nam Á về hệ sinh thái khởi nghiệp, với giá trị ước tính 7,35 tỷ USD. Với hơn 182 startup, chiếm 52% tổng số startup cả nước, TP.HCM đang đặt mục tiêu cạnh tranh với các trung tâm đổi mới sáng tạo như Singapore vào năm 2030.

Du lịch là một trong những lĩnh vực mũi nhọn, được thúc đẩy bởi lượng khách khổng lồ. Trong 6 tháng đầu 2025, TP HCM đã đón 3,86 triệu lượt khách quốc tế, tăng 44% so với cùng kỳ; doanh thu du lịch đạt 117,937 tỷ VND, hoàn thành 98,3% mục tiêu 120.000 tỷ đồng, tăng 77%. Các điểm tham quan nổi tiếng như Dinh Độc Lập, Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh và Địa đạo Củ Chi đã tạo nên một thị trường tiềm năng cho các startup du lịch.

Hệ sinh thái khởi nghiệp du lịch tại TP.HCM nổi bật với các công ty tận dụng công nghệ để đổi mới trải nghiệm khách hàng. Theo danh sách từ BestStartup.Asia, Việt Nam có hơn 44 công ty và startup du lịch, trong đó nhiều cái tên hoạt động tại hoặc phục vụ TP.HCM. VNLIFE, với hệ sinh thái số hỗ trợ du lịch, logistics và thương mại, và Vntrip.vn, cổng thông tin du lịch trực tuyến lớn nhất, là những ví dụ tiêu biểu. VeXeRe.Com mang đến giải pháp đặt vé xe buýt trực tuyến, trong khi TripHunter hỗ trợ lập kế hoạch hành trình và Inspitrip kết nối du khách với hướng dẫn viên địa phương.

Đặc biệt, I Love Vietnam Tours, khởi đầu từ Huế năm 2014 và mở rộng đến TP.HCM năm 2017, đã tạo dấu ấn với các tour xe máy do phụ nữ lái. Với 75 nữ tài xế và 150 đơn đặt hàng mỗi tháng, startup này không chỉ mang đến trải nghiệm độc đáo mà còn góp phần thúc đẩy bình đẳng giới trong ngành du lịch.

Chính quyền TP.HCM đang tích cực xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp thông qua các chính sách và chương trình hỗ trợ. Quyết định số 844/QD-TTg (2016) đặt mục tiêu đạt 2.000 startup công nghệ vào năm 2025, trong khi Quyết định số 1269/QD-TTg thúc đẩy thành lập Trung tâm Quốc gia về Đổi mới sáng tạo, hợp tác với các gã khổng lồ như Amazon và Google. Các tổ chức như Saigon Innovation Hub và Topica Founder Institute cung cấp không gian làm việc chung, cố vấn và hỗ trợ tài chính, tạo điều kiện cho các startup phát triển. 

Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM, cho biết mục tiêu của TP.HCM là đưa hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo vào Top 100 hệ sinh thái khởi nghiệp năng động nhất toàn cầu vào năm 2030. “Để đạt được mục tiêu này, TP.HCM tập trung vào ba lĩnh vực chính: chính sách, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Thứ hạng là quan trọng, tuy nhiên, Thành phố xác định điều quan trọng hơn là chất lượng hoạt động thực chất và tính bền vững của hệ sinh thái”, ông Thắng nhấn mạnh.

Giai đoạn tới, TPHCM sẽ xây dựng Kế hoạch phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo 2025–2030, đồng thời lấy ý kiến chuyên gia để chuẩn bị triển khai các mục tiêu của Nghị quyết 57-NQ/TW, hướng đến phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững, thực chất và có khả năng cạnh tranh toàn cầu.

Hạ tầng du lịch của TP.HCM, từ giao thông đến khách sạn, cũng được đầu tư mạnh mẽ, tạo nền tảng vững chắc cho các doanh nghiệp khởi nghiệp. Các nghiên cứu từ Economies (2021) nhấn mạnh rằng những khoản đầu tư này đã góp phần nâng cao sức cạnh tranh của ngành du lịch thành phố.

Sự phát triển của công nghệ số là động lực chính cho các startup du lịch tại TP.HCM. Với 78 triệu người dùng internet và 73,3% dân số sử dụng mạng xã hội, Việt Nam là mảnh đất màu mỡ cho các giải pháp công nghệ như IoT, AI, VR/AR và big data. Các nền tảng startup du lịch như Vntrip, Go2Joy là minh chứng cho xu hướng số hóa.

Tại các điểm tham quan ở TP.HCM, mã QR đang được ứng dụng để nâng cao trải nghiệm du khách. Thông qua bảng mã QR đặt tại các di tích, tích hợp thông tin thuyết minh song ngữ Việt – Anh, du khách có thể tự tìm hiểu và lưu thông tin trên điện thoại cá nhân. Phương pháp này không chỉ đơn giản hóa việc cung cấp thông tin mà còn giảm sử dụng ấn phẩm in ấn, góp phần vào du lịch bền vững.

Đặc biệt, Quận 6 đã hoàn thành số hóa 6 di tích, bao gồm Hầm bí mật in tài liệu của Ban Tuyên huấn Hoa vận, Cơ sở bí mật của Thành ủy Sài Gòn – Gia Định, Mộ và đền thờ ông Phạm Văn Chí, Đình Bình Tiên, Chùa Giác Hải, và Chợ Bình Tây. Chương trình “Số hóa các di tích lịch sử” của Quận 6 thể hiện nỗ lực kết hợp bảo tồn văn hóa với du lịch thông minh, đáp ứng xu hướng hiện đại.

Một ví dụ nổi bật khác về ứng dụng công nghệ là mô hình tham quan bằng kính thực tế ảo (VR360) tại Khu di tích Lịch sử địa đạo Củ Chi. Khi đeo kính VR, du khách được sống lại ký ức lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam qua mạng lưới khoảng 250km đường hầm tỏa rộng như mạng nhện trong lòng đất.

Ứng dụng này không chỉ thu hút du khách mà còn góp phần làm sống động giá trị lịch sử của địa đạo Củ Chi, một trong những điểm đến nổi bật nhất TP.HCM.

Ông Lê Trương Hiền Hòa, Phó Giám đốc Sở Du lịch TP.HCM, nhấn mạnh: “Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu, không chỉ riêng ngành du lịch. Chuyển đổi số giúp cải thiện hiệu quả hoạt động, tăng khả năng chia sẻ và kết nối giữa các đơn vị, cộng đồng du lịch, nhất là khi có hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung.”

Thực tế, nhiều doanh nghiệp du lịch và lữ hành tại TP.HCM đã ứng dụng AI và mạng xã hội để quảng bá sản phẩm và quản trị doanh nghiệp. Các chuyên gia công nghệ và đại diện đơn vị du lịch nhận định rằng AI, cùng với các nền tảng mạng xã hội, đang mở ra nhiều cơ hội mới, từ tối ưu hóa chiến dịch tiếp thị đến cá nhân hóa dịch vụ, giúp TP.HCM khẳng định vị thế trung tâm du lịch thông minh.

Ngành du lịch TP.HCM đang trên đà phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch, đón 6 triệu lượt khách quốc tế và đạt 100% kế hoạch năm 2024, tạo động lực lớn cho các startup. Mục tiêu phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ngang tầm Singapore, cùng với sự hỗ trợ từ các quỹ đầu tư và đối tác quốc tế, hứa hẹn một tương lai đầy tiềm năng.

Tuy nhiên, các startup du lịch tại TP.HCM cũng đối mặt với nhiều thách thức. Cạnh tranh gay gắt từ những nền tảng quốc tế như Airbnb hay Agoda là một rào cản lớn. Việc đầu tư vào công nghệ và nhân lực chất lượng cao đòi hỏi nguồn tài chính không nhỏ. Ngoài ra, nghiên cứu từ PLOS ONE chỉ ra rằng thiếu hụt kỹ năng và sự tham gia hạn chế của cộng đồng địa phương vào các chính sách du lịch là những điểm yếu cần được khắc phục để phát triển bền vững.

Nhìn về tương lai, các startup du lịch tại TP.HCM đang định hình những xu hướng mới, tập trung vào du lịch xanh, công nghệ số, trải nghiệm cá nhân hóa, và kết nối liên vùng. Du lịch xanh, gắn với các làng nghề và sản phẩm OCOP như mật dừa nước ở Cần Giờ hay du lịch nông nghiệp công nghệ cao ở Củ Chi, không chỉ quảng bá bản sắc địa phương mà còn thúc đẩy phát triển bền vững.

Các công nghệ tiên tiến như AI, blockchain và chatbot đang được tích hợp để tối ưu hóa dịch vụ, từ đặt vé tự động đến quản lý dữ liệu du khách. Trải nghiệm cá nhân hóa, như các tour “sống như người bản địa” tại các quận ngoại thành, ngày càng được ưa chuộng, giúp du khách hòa mình vào văn hóa TP.HCM. Hơn nữa, việc kết nối liên vùng với các tỉnh như Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương mở ra cơ hội phát triển các tour du lịch liên kết, hướng tới thị trường quốc tế, tăng sức cạnh tranh của TP.HCM trên bản đồ du lịch toàn cầu.