Những năm gần đây, du lịch thám hiểm Tú Làn là một trong các tour khám phá thiên nhiên tại “vương quốc hang động” được nhiều du khách trong và ngoài nước “săn đón”. So với Sơn Đoòng và Hang Ba, Tú Làn có phần ít “đanh đá” hơn nhưng vẫn có thể khiến những nhà mạo hiểm dày dạn kinh nghiệm phải… toát mồ hôi lạnh. Hiện tại, theo thang điểm xếp hạng mức độ thử thách dành cho các hang động tại Quảng Bình, Tú Làn chễm chệ ở cấp độ 5, tức “thử thách cao”.

Nằm cách Phong Nha chừng 70km về hướng Tây Bắc, thuộc xã Tân Hóa, huyện Minh Hóa, hệ thống hang động Tú Làn lần đầu được phát hiện vào năm 2009 bởi một người dân địa phương có tên là Đinh Hồng Nhâm. Sau đó, chuyên gia hang động Howard Limbert cùng đoàn thám hiểm hang động đến từ Vương quốc Anh kết hợp cùng các chuyên gia tại Quảng Bình đã tiến hành tìm kiếm và khảo sát nhiều hang động lớn nhỏ, tĩnh lặng trong lòng Tú Làn.

Sau rất nhiều năm ẩn mình giữa chốn hoang dã, hệ thống hang động Tú Làn chính thức được công bố đến công chúng vào năm 2012 và được phép khai thác du lịch hai năm sau đó. Sâu bên trong những vách đá rêu phong, chằng chịt những thạch nhũ muôn hình vạn trạng của Tú Làn là sông suối, thác nước, rừng cây tự nhiên và một số hang động đẹp được nhiều du khách ngợi ca như hang Tú Làn, hang Ken, hang Tiên, hang Hung Ton…

Xe dừng tại trung tâm xã Tân Hóa, chúng tôi được người của ban tổ chức thông báo chương trình bằng sơ đồ và hướng dẫn sử dụng các trang thiết bị rất đầy đủ. Sau đó, chúng tôi bắt đầu hành trình trekking vượt qua sông Rào Nan và rừng nguyên sinh thăm thẳm để tiếp cận điểm “check-in” đầu tiên của hành trình khám phá hệ thống hang động Tú Làn - hang Bí Mật.

Sông Rào Nan là một con sông quan trọng ở xã Tân Hóa. Sông này có chiều dài khoảng 40km và diện tích lưu vực khoảng 300km2. Sông Rào Nan chảy qua nhiều địa hình đa dạng, từ núi cao đến đồng bằng, tạo nên cảnh quan đẹp và phong phú cho xã Tân Hóa hôm nay. Bên cạnh đó, dòng sông cũng là một “chứng nhân lịch sử” khi chứng kiến nhiều cuộc kháng chiến cứu nước của nhân dân Việt Nam trong quá khứ.

Nước sông Rào Nan có màu xanh biếc và trong vắt. Sông chảy êm đềm qua những cánh đồng lúa xanh và những ngôi làng nhỏ, cung cấp nguồn tưới tiêu và sinh hoạt cho người dân xã Tân Hóa. Không biết tự bao giờ, sông Rào Nan đã trở thành một phần quan trọng trong văn hóa và đời sống của vùng đất này.

Cả nhóm vượt sông Rào Nan chảy xiết, sau đó, băng tiếp mấy cây số đường rừng. Khi lởm chởm vách đá, lúc cheo leo rừng già. Sau rất nhiều nỗ lực, lối vào hang Bí Mật cũng đã hiện ra.

Hang Bí Mật là một trong số các hang động thuộc hệ thống hang Tú Làn, được hình thành do sự bào mòn của gió và nước qua hàng triệu năm kiến tạo. Hàng dài khoảng 3km, bên trong đẹp kỳ ảo với nhiều nhũ đá đa dạng dáng hình. Dưới những tầng đá lạnh lẽo ấy còn có một sông ngầm chảy qua, mang theo những loài sinh vật đặc biệt chỉ có ở hang động, tạo cho lữ khách viếng thăm một cảm giác phiêu lưu khó tả.

Rời hang Bí Mật, điểm đến tiếp theo của nhóm chúng tôi là hang Hung Ton. Bên trong hang là một thế giới diệu kỳ với đa dạng hình thù đá vôi, từ những cột đá cao chót vót, những tấm rèm đá mỏng manh cho đến những chùm đá trông như đóa sen nở hoặc khoác lên mình tạo hình gợi liên tưởng đến những con thú ngộ nghĩnh. Đặc biệt, hang Hung Ton còn có một con suối rêu xanh biếc được ví như chốn tiên cảnh, nơi du khách có thể ngâm mình tận hưởng phút thư giãn tuyệt vời.

Bóng chiều ngả nghiêng phía sau những tán cây rừng báo hiệu một ngày dài đã gần kết thúc. Chúng tôi nhanh chóng di chuyển đến bãi cắm trại Tổ Mộ để dựng lều nghỉ ngơi và dùng bữa tối.

Một ngày mới lại bắt đầu. Những tia nắng vàng rực rỡ xuyên qua lá cây, tạo nên những vệt sáng lấp lánh trong bầu không khí còn đẫm hơi sương. Vang vọng giữa không trung là tiếng hót líu lo của chim rừng, là tiếng gió rì rào du dương tạo thành một hợp âm êm ái đánh thức những kẻ lữ hành.

Điểm đến hôm nay của chúng tôi là hang Sơng. Để đến được đây, cả nhóm sẽ phải trèo lên đỉnh đồi cao 200m rồi lại tụt xuống hang sâu. Thoạt đầu nghe qua có vẻ khó nhằng cho cô bạn hoa hậu nhưng nét rạng rỡ và hào hứng hiển hiện trên gương mặt của H’Hen Niê khiến tôi phần nào thấy an tâm hơn.

Hang Sơng được phát hiện vào năm 2017, dài hơn 600m, sở hữu một hệ thống thạch nhũ vô cùng độc đáo và sống động. Bước vào bên trong, ai nấy trong nhóm đều cảm thấy choáng ngợp trước những gì đang chứng kiến – đó là một “cung điện” ngay bên dưới lòng đất, theo đúng nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.

Vì là hang động được tạo thành do các hoạt động địa chất bên dưới thềm lục địa hàng triệu năm trước nên hang Sơng có hẳn các thềm san hô hóa thạch với hình dáng tuyệt đẹp, chưa từng có tiền lệ ở các hang động khác. Với địa hình đa dạng bên trong lòng hang tối, để đảm bảo an toàn cho việc bảo tồn cảnh quan, nhiều khu vực ở hang Sơng đã được các chuyên gia cẩn thận đánh dấu để du khách lưu ý, tránh xâm phạm. Hiện nay, các chuyên gia cũng đang tiến hành nhiều cuộc thử nghiệm và kiểm tra mẫu nước nhỏ giọt từ các vách đá để tìm hiểu về biến đổi khí hậu, nguồn gốc và cách hình thành những thạch nhũ đặc biệt này.

Hang sâu có quá nhiều điều kỳ thú nên cả nhóm đã tốn cả một ngày dài để khám phá. Tôi ngỏ lời mời H’Hen Niê tạo vài tư thế độc đáo trước khung cảnh siêu thực của hang và được cô nàng đồng ý ngay tức khắc. Sự phấn khích của H’Hen Niê khiến chiếc máy ảnh trên tay tôi không có lấy một nhịp nghỉ. Cứ thế, chúng tôi kết thúc một ngày khám phá hang Sơng khi trời đã về chiều.

Tỉnh dậy sau một giấc ngủ sâu giữa núi rừng hùng vĩ bên trại Tú Làn, nhóm chúng tôi đã lấy lại sức đủ để chinh phục lịch trình ngày hôm nay. Chúng tôi khởi động, làm ấm các bó cơ bằng chuyến trekking đường rừng để đến hang Kim – điểm “check-in” đầu tiên trong ngày.

Đến đầu giờ chiều, chúng tôi lại tất bật khởi hành đến hang Tú Làn – điểm đến cuối cùng của hành trình. Tú Làn được phát hiện vào năm 2010, được xem là hang động lớn nhất hệ thống vào thời điểm bấy giờ. Hang rộng 35m, phía bên dưới là sông ngầm, các bậc đá nhấp nhô tạo thành dòng thác và nước chảy quanh năm xanh thăm thẳm. Còn phía bên trên là tầng tầng, lớp lớp các khối nhũ đá buông mình như những tấm rèm khổng lồ mà tạo hóa đã ban tặng cho con người. Chúng có vô số những hình thù kỳ lạ cùng màu sắc cực kỳ bắt mắt.

Chúng tôi lặng người một hồi lâu, khắc sâu vào trái tim và khối óc cảnh đẹp tại hang Tú Làn trước khi nói lời chào tạm biệt để trở lại với phố thị văn minh. Trong cơn “say” vẻ đẹp mỹ miều của Tú Làn, H’Hen Niê cho rằng nếu có cơ hội, bạn hãy thử một lần đến trải nghiệm hệ thống hang Tú Làn để chinh phục những giới hạn của bản thân và chiêm ngưỡng các tuyệt tác thiên nhiên, để thêm tự hào và yêu quê hương đất nước. Hãy đi trong tâm thế của một nhà khám phá để khi trở về, bạn sẽ có cho mình thật nhiều kiến thức mới và vô vàn ký ức đẹp cho tuổi thanh xuân thêm đáng nhớ.